خسرو مهدی دخت (زیدعلی بیرانوند)

خسرو مهدی دخت (زیدعلی بیرانوند) فرزند بگرضا از بزرگان  نامد ار و شجاع طایفه زیدعلی بیرانوند که در جنگ های چریکی دهه چهل و پنجاه کبیرکوه و رنجه در کنار برادرش رضاخان از خود رشادت زیادی نشان داد چنانچه در وصف ایشان اشعاری سروده شد.

مرتضی فتاحی زیدعلی بیرانوند

مرتضی فتاحی زیدعلی بیرانوند

   مرتضی فتاحی فرزند مهرعلی در سال 1305 در کبیرکوه به دنیا آمد. زمان جنگهای طایفه زیدعلی با رضاخان پدرش مرحوم مهرعلی در کنار دیگر برادران زیدعلی در مقابل ظلم ها و بی عدالتی حکومت وقت ایستادگی نمود. بعد از آنکه بزرگان طایفه زیدعلی به پیشنهاد صلح رضاخان پاسخ مثبت دادند. و از کبیرکوه پایین آمدند و در دره شهر ساکن شدند. مرحوم مهرعلی به پیشنهاد رضاخان اعتماد نکرد و همچنان در کبیرکوه ماند. ولی رضاخان بدقولی کرد و  برخی از بزرگان زیدعلی را اعدام نمود.

مرحوم مهرعلی همچنان در کبیرکوه ماند و سپس به منطقه حنگه در پشتکوه رفت. مرتضی فتاحی از زمان نوجوانی یکی از غیرتمند ترین افراد ایل بود و هرگاه ظلمی می دید سکوت نکرد و در مقابل ظلم می ایستاد. بعد از سقوط رضاخان و بازگشت ایل از بجنورد . مرتضی فتاحی همواره در روزهای سخت در کنار ایل بود و تمام بزرگان زیدعلی به غیرت و دلسوزی او ایمان داشتند. نفرت مرتضی فتاحی و برادرانش از ظلم رژیم به حدی بود که تا پایان سقوط رژیم پهلوی و انقلاب سال 57 در کبیرکوه ماندند. و با شروع انقلاب در بهار سال 1358 به. روستای دولتشاهی کمالوند در بخش مرکزی خرم آباد مهاجرت نمود. 
و هم اکنون که پاییز 1395 است در خانه ای که قبلا به مرحوم آیت الله کمالوند متعلق بوده زندگی می کند. از صفات بارز ایشان ایستادگی در مقابل ظلم و غیرت و تعصب و ایمان قوی ایشان بود.

حاضران زیدعلی بیرانوند نیکسرشت

حاضران زیدعلی بیرانوند (نیکسرشت)  بزرگمردی کمنظیر مهربان سخنور دانا پاکدامن نجیب مهمان نواز. مردی گشاده رو که همیشه لبخند بر لبانش جاری بود. حاضران فرزند بگرضا(از مبارزان بزرگ بیرانوند) و برادر کوچکتر رضاخان و از نظر ایمان و رشادت و بزرگی کم از پدر و برادرش نداشت.

مرحوم حاضران در جنگ هشت ساله ایران و عراق از دلاوران بزرگ جبهه ها محسوب شده که دلاوری ها و شجاعت ها و از خودگذشتگی های ایشان در خط مقدم زبانزد همه میباشد...

روحش شاد و یادش  ماندگار

متن: مظفر

میرزاعلی زرینجو زیدعلی بیرانوند

ﻣﯿﺮﺯﺍﻋﻠﯽ ﺯﺭﯾﻨﺠﻮ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ از بزرگان و کدخدایان نامی طایفه زیدعلی و ایل بیرانوند . ﻣﯿﺮﺯﺍﻋﻠﯽ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻋﻠﯽ ﺟﺎﻥ ﺯﺭﯾﻨﺠﻮ ﻭ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺯﮐﯽ

ﻗﻠﻢ ﺗﯿﺰ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻮﺩ . ﻋﻠﯽ ﺟﺎﻥ ﭘﺪﺭ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻓﺮﺍﺭ ﺍﺯ ﺗﺒﻌﯿﺪ ﺷﻤﺎﻝ دﺭ ﺳﺎﻝ 1309 ﺩﺭ ﺗﻨﮕﻪ ﻣﺎﮊﯾﻦ ﺩﺭﻧﺒﺮﺩﯼ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﮐﺸﺘﻪ

ﺷﺪ . ﻣﯿﺮﺯﺍﻋﻠﯽ بزرگمردی خیرخواه و صلح جو  و کاردان و مردمدارکه  ﺗﻤﺎﻡ ﻋﻤﺮ ﺧﻮﯾﺶ ﺭﺍ ﺻﺮﻑ ﺻﻠﺢ ﻭ ﺳﺎﺯﺵ ﺑﯿﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﺑﻪ طایفه زیدعلی و ﻣﺮﺩﻡ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﻤﻮﺩ. ﻣﺒﺎﺭﺯﺍت و نقش برجسته و مهم ایشان در بازپسگیری ﻣﺎﮊﯾﻦ در دهه 1320  و نبردهای پشتکوه در دهه  1330 بر همگان آشکار  و فراموش نشدنی است.

ﺭﻭﺣﺶ ﺷﺎﺩ ﻭ ﯾﺎﺩﺵ ﺗﺎ ﺍﺑﺪ ﺟﺎﻭﺩﺍﻥ

ﻣﺘﻦ : ﻣﻈﻔﺮ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ

چراغعلی زیدعلی بیرانوند

  چراغعلی زیدعلی بیرانوند(نادری) بزرگان مهمانواز و دلسوز  و شجاع از طایفه زیدعلی ساکن روستای چشمه سرخه و  پسرعموی  مرحومان علی زیدعلی و فرج الله زیدعلی و حسینقلی زیدعلی میباشد.  روحش شاد و یادش گرامی

سبزخدا ‌رشیدی (زیدعلی بیرانوند)

مرحوم سبزخدا رشیدی  (زیدعلی بیرانوند) فرزند مرحوم شیرمراد رشیدی  یکی از بزرگان  سرشناس،  مردمدار، شجاع و سخنور طایفه زیدعلی بیرانوند که همواره در حل مشکلات طایفه و مردم  لرستان پیش قدم بود. روحش شاد و یادش گرامی

تاریخچه ایل بیرانوند

ایل بیرانوند از قدیمی ترین مردمان و ایلات و ساکنان لرستان ایلام خوزستان و غرب ایران هستند که جمعیت هایی از این ایل به علت جنگ ها و تبعید از زمان صفوی تا رضا شاه در کاشان ورامین قزوین بجنورد آشخانه گنبد کاووس و شیراز و ایذه زندگی میکنند. قبل از به قدرت رسیدن صفویه بیرانوندها در مناطق ایذه و پشتکوه ساکن بودند اما پس از درگیری شاه عباس صفوی با اتابک لرستان و طایفه بیرانوند بسیاری از بیرانوندها قتل عام شدند و عده بسیار کمی از آنها به مناطق اطراف گریختند. سپس پس از گذشته سالها یکی از آنها از مناطق اطراف به نورآباد دلفان رفته و با  دختر یکی از خوانین نورآباد ازدواج میکند و صاحب پسری میشود و نام جد اعلای خود یعنی بیران را بر او میگذارد. بنابراین نسل امروز بیران و شجره نامه فعلی ایل بیرانوند نسل این ایل را تا بیران دوم نشان میدهد. بیران نیز صاحب دو فرزند به نام های دشائینان و آلائینان میشود. ایل بیرانوند به شرح زیر به طوایفی تقسیم میشوند:

1-دشائینان:

شعبان

شاهوردی

دیوکان

دلیران

چغلوند

پیرداده

رش

شلکه

2-آلائینان: دارای دو فرزند به نام قباد  اسد بود که هر کدام از آن ها فرزندانی داشتند که به شرح زیر تقسیم میشوند:

1-اسد:

زیدعلی

بارانی

کر

مهراب

2-قباد: 

1-شمس الدین

2-یاراحمد

3-سبزعلی

هرکدام از آنها به شرح زیر تقسیماتی دارند:

زیدعلی:1-گنجعلی2-محمدعلی 3-چراغعلی(فتح عالی و علی صالح) 4-عینعلی(قربانعلی علی نقی شفیع زکی)  5-نرکعلی 6-کرمعلی

بارانی:1-درکسان 2-چغافرین 3-حافظ 4-شرفبک 5-پاسان 6-هونی 7-مارآب

مهراب:1-صفر 2-چرمارن 3-کوسه 4-میخک 5-زنجبیل

کر:

دوستمراد زیدعلی بیرانوند

 

ﺩﻭﺳتمراد ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ معروف به دوسته (دوسه)

ﺩﻭﺳﺘه ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﻣﻌﺮﻭﻑ از ﺳﺮکردگان بزرگ و مبارز ایل بیرانوند  ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ

ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﻭ ﺍﻋﺮﺍﺏ ﻭ ﺭﻭﺱ از ﻫﺎ ﻭ ﻗﺎﺟﺎﺭﻫﺎ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺭﺷﺎﺩﺕ ﻫﺎﻱ

ﺯﻳﺎﺩﻱ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ .

ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﻫﺎﻱ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺍﻭﻝ ﺭﻭﺱ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻟﺮﺳﺘﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﭘﻴﭻ

ﻭ ﺧﻢ ﻛﻮﻩ ﻫﺎ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﻣﺮﺩﻣﻲ ﻭ ﻋﺸﺎﻳﺮ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ . ﻃﺎﻳﻔﻪ

ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻛﺮﺩﮔﻲ ﻋﻠﻴﻤﺮﺩﺍﻥ ﺧﺎﻥ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﺷﻬﺎﻣﺘﻲ ﺧﺎﺹ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ

ﺁﻧﺎﻥ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﮔﻲ ﻛﺮﺩﻧﺪ . ﺍﺯ ﺳﺮﺍﻥ ﻃﻮﺍﻳﻔﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﺷﺮﻛﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ

ﻭ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺭﺷﺎﺩﺕ ﻫﺎﻱ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻧﺪ دوستمراد زیدعلی و سایر سران مبارز طایفه زیدعلی بودند.

ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﻫﺎﻱ ﻣﺘﻌﺪﺩ ﻟﺮﺳﺘﺎﻥ ﺑﺎ ﺍﻋﺮﺍﺏ ﺩﻭﺳﺘمراد ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ

ﺳﺮﻛﺮﺩﮔﺎﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﻣﺮﺩﻣﻲ ﺑﻮﺩﻧﺪ . .

دوستمراد زیدعلی در ﺟﻨﮓ ﺭﮒ ﻭ ﺭﻭﺩ ﻛﺒﻴﺮﻛﻮﻩ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ

1304 در کنار سایر دلاوران طایفه زیدعلی از خود رشادت فراوانی نشان داد. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﮓ طایفه زیدعلی بیرانوند ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ

ﺿﺮﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﻭﺍﺭﺩ ﺳﺎﺯﻧﺪ ﻭ ﺩﻩ ﻫﺎ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ

ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﺭﺍ ﻫﻼﻙ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ .

ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1305 ﻓﻮﺝ ﻣﻨﺼﻮﺭ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺍﺳﻔﻨﺪﻳﺎﺭﻱ ﺩﺭ

ﻛﺒﻴﺮﻛﻮﻩ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﺩﻭﺳﺘمراد ﺯﻳﺪﻋﻠﻲ ﺍﻓﺘﺎﺩ . ﻛﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺯ

ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺑﻠﻮﭺ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺘﻮﻥ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﭘﻪ ﻛﻤﻜﺶ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﺎﻋﺖ ﻫﺎ

ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺩﻭﺳﺘمراد ﻭ داوران طایفه زیدعلی بیرانوند ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺍﺳﻔﻨﺪﻳﺎﺭﻱ ﻭ ﻗﻮﺍﻳﺶ ﺭﺍ

ﻧﺠﺎﺕ ﺩﻫﺪ .

ﺟﻨﮓ ﻫﺎﻱ ﺧﻮﻧﻴﻦ ﻭ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻛﻮﻩ ﭘﻮﻧﻪ

ﺩﺭ 27 ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ﺳﺎﻝ 1306 ﭼﻨﺪ ﺳﺘﻮﻥ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺳﺮﺗﻴﭗ ﻣﻬﺪﻱ

ﻗﻠﻲ ﺧﺎﻥ ﺗﺎﺝ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻛﻞ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻭﻟﻲ ﺁﻗﺎﺧﺎﻥ ﺍﻣﻴﺮ ﺍﺣﻤﺪﻱ

ﺟﻬﺖ ﺳﺮﻛﻮﺏ ﺷﻮﺭﺷﻲ ﻫﺎی ایل بیرانوند ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﺱ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﻭﺳﺘمراد  زیدعلی ﻭ

ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ زرینجو ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﻮﻩ ﭘﻮﻧﻪ

ﻓﺮﺳﺘﺎﺩ . ﻛﺪﺧﺪﺍ ﺩﻭﺳﺘﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻫﺎﻱ ﺑﻴﻨﻈﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻧﺸﺎﻥ

ﺩﺍﺩ. ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ ﺍﺯ

ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﻭ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪﻫﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ . ﺳﻠﻄﺎﻥ ﺭﺣﻤﺎﻥ ﺧﺎﻥ ﻓﺘﺤﻲ

ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎﺭﺍﻥ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎﭘﻲ ﭼﺮﻣﺎﺭﻥ

ﺑﻪ ﺩﺭﻙ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﻣﻴﺸﻮﺩ .

ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ  در اوایل 1308 ﺩﻭﺳﺘﻌﻠﻲ ﺧﺎﻥ تسلیم و ﻛﺒﻴﺮﻛﻮﻩ ﺭﺍ ﺗﺮﻙ ﻭ ﺑﻪ ﺩﺭﻩ ﺷﻬﺮ

ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﻛﺮﺩ. سرانجام به علت مبارزات و تحرکات  جهانشاه زرینجو  با نیروهای دولتی و انگلیسی در منطقه و همزمان ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻫﺎﻱ ﻣﻜﺮﺭ ﻧﺎﻳﺐ ﺍﻟﺤﻜﻮﻣه  ﭘﺸﺘﮑﻮﻩ 

ﺍﺯ ﺩﻭﺳﺘمراد زیدعلی و چندتن دیگر از زیدعلی ها که در دره شهر اسکان داده شده بودند ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﻋﺒﺎﺱ ﻗﻠﯽ ﺧﺎﻥ

ﺩﺭﻓﺸﺎﻥ ﺩﺭ

ﭘﺎﻳﻴﺰ ﺳﺎﻝ 1310 ﺑﺎ ﺣﯿﻠﻪ ﻭ ﻧﯿﺮﻧﮓ  دوسته نادعلی میرولی امان اله خلیل بک رحمان خان کریم بارانی داراب ﺭﺍ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺮﻡ ﺁﺑﺎﺩ

ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭼﻨﺪ روز  جهانشاه زرینجو آخرین سردار مبارز ایل بیرانوند را به خرم آبادکشانده و به دام انداختند و ﺩﺭ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﻣﺠﺴﻤﻪ

‏( ﺁﺯﺍﺩﻱ ‏) ﺧﺮﻡ ﺁﺑﺎﺩ ﺍﻋﺪﺍﻡ ﮐﺮﺩند .

***ﺭﻭﺣﺶ ﺷﺎﺩ ﻭ ﯾﺎﺩﺵ ﺗﺎ ﺍﺑﺪ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭ***

ﺍﺳﺎﻣﻲ ﺍﻋﺪﺍﻡ ﺷﺪﮔﺎﻥ ﭘﺎﻳﻴﺰ ﺳﺎﻝ 1310 ﻣﻴﺪﺍﻥ ﻣﺠﺴﻤﻪ

‏( ﺁﺯﺍﺩﻱ ‏) ﺧﺮﻡ

ﺁﺑﺎﺩ :

 ﺩﻭﺳﺘمراد ﺯﻳﺪﻋﻠﻲ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ،

ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ زرینجو ﺯﻳﺪﻋﻠﻲ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ

ﻧﺎﺩﻋﻠﻲ ﺯﻳﺪﻋﻠﻲ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧد

 ﻣﻴﺮﻭﻟﻲ ﺯﻳﺪﻋﻠﻲ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ

داراب زیدعلی بیرانوند

امان اله بارانی بیرانوند

کریم بارانی بیرانوند

خلیل بک بارانی بیرانوند

رحمان خان چقلوند بیرانوند

ﻣﺘﻦ ﻭ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻭ ﺗﻨﻈﯿﻢ : ﻣﻈﻔﺮ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮند

شیرمراد رشیدی زیدعلی بیرانوند

شیرمراد رشیدی از بزرگان  و کدخدایان ایل بیرانوند و لرستان فرزند دوسته زیدعلی مشهور.

ایشان بزگمردی شناخته شده و مورد احترام در میان طوایف مختلف لرستان و

 از نظر شجاعت و سخنوری و پاکدامنی مردی کم نظیر بود.

نقش مهم و مبارزات شیرمراد زیدعلی در نبرد پشتکوه دهه 30 به همراه سایر دلاوران طایفه زیدعلی  از جمله رضاخان بیرانوند فراموش نشدنی است.

روحش شاد و یادش گرامی