حاجیه زینب (زینو) مرادی بیرانوند

حاجیه زینب (زینو) مرادی  بیرانوند از شیرزنان ایل بیرانوند فرزند مرحوم حاج نصراله خان مرادی بیرانوند و همسر مرحوم‌ شاه عباس رشیدی (زیدعلی بیرانوند) 

جواهر بانو مرادی بیرانوند

امان اله بارانی بیرانوند

 مرحوم امان اله بارانی معروف به (امان اله هادی یا بیرق دار) فرزند هادی سال 1270 خورشیدی در روستای دینار اباد بروجرد دیده بجهان گشود . در نوجوانی پدر را از دست داد تربیت 4 برادر و 2 خواهر را عهده دار گردید . در روستای وزیر اباد سکونت ورزید با اخذ زمین خالصه از دولت قاجار به کشاورزی اشتغال ورزید و مسولیت حفظ و نگهداری چند ابادی را با با حکم دولتی پذیرفت . با پدیداری جنگ  عالمگیر جهانی اول ورود قشون بیگانه و داخلی بکشور روستای وزیر اباد را ترک نمودهمراه و همپای سایر مردان ایل بیرانوند به جنگ و ستیز پرداخت . سال 1305 مستقل دسته و گروه سواره و پیاده تشکیل داد . سازو برگ تفنگ اسلحه طبل و شیپور بیرق پیشا پیش سواران و پیادگان توسط نوبت زنان اهنگ سوار ارام سوار پیاده سوار سوار  وقت جنگه نواخته میشد . در جنگ پونه با یک روز تاخیر شرکت نمود . با ورود ایشان و همراهانش با نواختن اهنگ جنگی در اوج کوه پونه اثر منفی بر روحیه قشون نطامیان دشمن گذاشت و در همان روز نظامیان از عشایر شکست سختی خوردن بطوریکه نیروهای نطامیان صد در صد کشته و متلاشی شدند . چند تن از دلاور مردان زبده عشایر هم در این جنگ کشته شدند و فرمانده نطامیان هم کشته شد. در جنگهای میانکوه هم نقش داشت.

در پاییز سال 1306 با جمعیتی از تیره بارانی بیرانوند به قیام علیمحمدخان امرایی در طرهان پیوست.....

 رابطه خوب عالی با مرحوم دوسته زیدعلی و جهانشاه زرینجو و سایر برادران دلاور مال اسد و مال قباد و مال سبزعلی و دهشاهین داشت . از رود سیمره و کبیر کوه بدون در گیری با نظامیان گذشت تا دشت عباس و منطقه مرزی عراق پیشرفت قصد خروج از کشور داشت ماموران عراقی وی و همراهان زیادی که ایشان را همراهی میکردند بخاک عراق راه ندادن بر گشت و درسال 1309 در ابدانان توسط تعدادی از بزرگان منطقه و پیشکاران کرد و سادات و توشمالهای ان محدوده سلام کار شدند. ودر روستای سراب باغ و باغ گل گل و سراب نقل سکونت ورزید و مشغول کشاورزی گردید .رقیبان و مفسدین منطقه از هر درب و شیوه گوناگون حیله و تزویر بکار بردن نظر دولتیان را نسبت به این مردان ازاده بی باک و مترس را بد بین با شکوایه و نامهای مستعا ر دولت در یک روز و ساعت مشخص دلاور مردان بارانی را در بخشداری ابدانان از انان دعوت بعمل امده بود و شیر مردان طایفه زیدعلی را دردره شهر دستگیر حرکت داده بخرم اباد اوردند و جمعشان 12 نفر بودند بعد چند روز زندانی و اعدام نمود وزن کودک پیرمردان از کار افتاده را هم از ان دومنطقه کوچ دادن بارانیها را در روستای میر احمدی بخش زاغه جای دادن و زیدعلی هارا در دو مکان یه قسمت روستای هولاندشت زاغه و تعدادی هم در روستای سراب دارایی بیرانشهر تبعید شدند.

نیک نامان تاربخ هرگز نمی میرن . بو دند در این جهان به یک عهد   خفتند دران جهان به یک مهد   خفتند بناز تا قیامت  بر خواست ز راهشان ملامت .   روحشان شاد

خسرو مهدی دخت (زیدعلی بیرانوند)

خسرو مهدی دخت (زیدعلی بیرانوند) فرزند بگرضا از بزرگان  نامد ار و شجاع طایفه زیدعلی بیرانوند که در جنگ های چریکی دهه چهل و پنجاه کبیرکوه و رنجه در کنار برادرش رضاخان از خود رشادت زیادی نشان داد چنانچه در وصف ایشان اشعاری سروده شد.

حاج سرتیپ زیدعلی بیرانوند

حاج سرتیپ زیدعلی بیرانوند یکی از جمله کدخدایان بنام وشناخته شده لرستان وازخدمتگزاران صدیق  وخوشنام ایل بیرانوند٬فردی مصلح ومومن وأمینی باغیرت وبا تعصب که هیچگاه مصلحت اندیشی نکرده ودر نزاع های محلی تنها جانب حق را گرفته وبدین سبب در میان طوایف مختلف استان قابل احترام و حضورش پیام آور صلح وآشتی در میان مردم غیور لرستان به ویژه ایل بزرگ بیرانوند محسوب می شد.

اخلاق پسندیده وخلق خوش ایشان نه تنها در میان مردم بلکه در مجامع قضایی زبانزد بود٬زیرا وساطت وپا در میانی ایشان موجب صلح وآشتی های فراوان گردید٬که از آن جمله به نامه دادگاه انقلاب و خطابه امام جمعه وقت اوایل انقلاب حضرت آیت الله سیدمحمد نقی شاهرخی در خرم آباد که فرموده بودند:اگر لرستان چند نفرکدخدای خیرخواه وبی غرض همچون حاج سرتیپ زیدعلی بیرانوند داشته باشدمطمئنا شاهدآرامش وآسایش بجای نزاع و درگیری خواهیم بود٬مثالی بارز درشخصیت بی بدیل نامبرده است.

ازامورخیر ایشان میتوان به:

عضو هئیت امنای منطقه اسدآبادی٬در واگذاری زمین مسکونی به مستضعفین در دو قسمت اسدآبادی جنب پادگان۰۷ و کرگانه دراوایل انقلاب اسلامی می توان اشاره نمود٬مساعدت وتلاش در ساخت مسجدامام جعفرصادق(ع) اسدآبادی٬وبانی خیردرساخت مسجد امام رضا(ع) اسدآبادی و ساخت پل موسوم به اناری که حد فاصل بین منطقه شمشیرآباد واسدآبادی از کارهای عام المنفعه ایشان می باشند.

روحش شاد و یادش گرامی

نامه دادگاه انقلاب به حاج سرتیپ زیدعلی بیرانوند

جهانشاه خان زرینجو زیدعلی بیرانوند سرداران بزرگ لرستان

ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ خان ﺯﺭﯾﻨﺠﻮ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯾﻦ ﻭ ﻧﺎﻡ ﺁﻭﺭﺗﺮﯾﻦ ﺳﺮﺩﺍﺭﺍﻥ ﻣﺮﺩﻣﯽ ﻟﺮﺳﺘﺎﻥ ﮐﻪ ﭘﺲ  سالها مبارزه با حکومت فاسد قاجار و بیگانگان روس و انگلیس در جنگ جهانی اول و11 ﺳﺎﻝ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﻣﺰﺩﻭﺭ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﻭ ﻭ ﻋﺪﻩ ﺍﯼ ﺍﺯ ﯾﺎﺭﺍﻧﺶ ﺩﺭ ﭘﺎﯾﯿﺰ ﺳﺎﻝ 1310 ﺩﺳﺘﮕﯿﺮ ﻭ ﺩﺭ ﻣﯿﺪﺍﻥ ﻣﺠﺴﻤﻪ ‏( ﺁﺯﺍﺩﯼ ‏) ﺧﺮﻡ ﺁﺑﺎﺩ ﺍﻋﺪﺍﻡ ﺷﺪﻧﺪ .

ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﻓﺮﺯﻧﺪ نایب ﻣﺤﻤﺪﺷﺎﻩ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ و گل آفتاب خان زیدعلی شیرزن تاریخ میباشد. 

محمدشاه زیدعلی پدر جهانشاه  ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺷﻮﺭﺵ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﻧﺎﺻﺮﺍﻟﺪﯾﻦ ﺷﺎﻩ ﺩﺳﺘﮕﯿﺮ ﻭ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﻮر ﻇﻞ ﺍﻟﺴﻠﻄﺎﻥ ﮐﻮﺭ ﻭ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺸﯿﻦ ﺷﺪ . 

ﻣﺎﺩﺭ  جهانشاه ﮔﻞ ﺁﻓﺘﺎﺏ خان زیدعلی نام داشته ﺍﺯ ﺳﺮﺳﺨﺖ ﺗﺮﯾﻦ ﻭ ﺷﺠﺎﻋﺘﺮﯾﻦ ﺷﯿﺮﺯﻧﺎﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﭼﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺯﻧﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﺳﺨﺘﯽ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﻃﺎﯾﻔﻪ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ.

ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﺳﺮﺩﺍﺭﯼ ﺷﺠﺎﻉ ﻭ ﺟﻨﮕﺠﻮ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﻨﮕﺎﻭﺭﯼ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﯾﺶ ﮐﻢ ﻧﻈﯿﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ . ﺍﯾﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﯿﺎﻥ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﻫﺎ ﻭ ﻃﻮﺍﯾﻒ ﻟﺮ ﻭ ﮐﺮﺩ ﮔﺮﻣﺴﯿﺮ ﺑﻪ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻭ ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﯽ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭﺷﺘﯽ ﻫﯿﮑﻠﺶ ﭼﻬﺮﻩ ﺍﯼ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ . ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺑﺮ ﮐﻤﺮ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ ﺗﯿﺮﺍﻧﺪﺍﺯﯼ ﻧﯿﺰ ﺑﯽ ﺭﻗﯿﺐ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ . ﺍﺳﺐ ﺯﯾﺮﭘﺎﯼ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺍﺳﺐ ﻫﺎﯼ ﻋﺮﺑﯽ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﯾﮏ ﺷﯿﺦ ﻋﺮﺏ ﺑﻪ ﻏﺎﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ .

ﺍﺯﻭﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎﯼ ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﺯﺭﯾﻨﺠﻮ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﭼﻬﺮﻩ ﺯﯾﺒﺎ ﻭ ﻗﺒﺎﯼ ﺑﻠﻨﺪ ﻭ ﻗﻄﺎﺭ ﻓﺸﻨﮓ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺮ ﮐﻤﺮ ﻭ ﺳﯿﻨﻪ ﺍﺵ ﻭ ﺗﻔﻨﮓ ﺑﺮ ﺩﻭﺷﺶ ﻭ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺑﺮ ﮐﻤﺮﺵ ﺳﻮﺍﺭ ﺑﺮﺍﺳﺐ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺧﺼﺎﯾﻞ ﺍﺧﻼﻗﯽ ﭼﻮﻥ ﻣﺮﺩﺍﻧﮕﯽ ﻭ ﺟﻨﮕﺎﻭﺭﯼ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻭ ﺩﺳﺖ ﻭ ﺩﻝ ﺑﺎﺯ ﺑﻮﺩﻧﺶ , ﺷﮑﻮﻩ ﻭ ﺟﻠﻮﻩ ﺧﺎﺻﯽ ﺩﺭ ﻣﯿﺎﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﯾﻞ ﻭ ﻃﺎﯾﻔﻪ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺑﺨﺸﯿﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﺯﺩ ﻋﺎﻡ ﻭ ﺧﺎﺹ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ .

ﻗﺮﺁﻥ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺍﺯ ﺟﻨﺲ ﭘﻮﺳﺖ ﺁﻫﻮﮐﻪ ﺟﻠﺪ ﺁﻥ ﺳﺮﺥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻧﯿﺰ ﺍﺯ ﻏﻨﯿﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﮔﺮﺍﻧﺒﻬﺎﯾﺶ ﺍﺯ ﻋﺮﺏ ﻫﺎ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ . ﺍﯾﻦ ﻗﺮﺁﻥ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﺮﺁﻥ "ﺟﻠﺪ ﺳﺮﺥ" ﺩﺭﻣﯿﺎﻥ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪﻫﺎ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎﺩ ﻣﯿﮑﺮﺩﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﻞ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﻣﺎﺩﺭ ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﻭ ﺧﻮﺍﻫﺮﺵ ﮔﻠﯽ ﺩﺭ ﺣﯿﻦ ﺗﺒﻌﯿﺪ ﺑﻪ ﻣﺮﻗﺪ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺿﺎ ﺩﺭ ﻣﺸﻬﺪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯿﺸﻮﺩ .

ﻃﯽ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺍﻭﻝ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1295 ﮐﻪ ﺭﻭﺱ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﻟﺮﺳﺘﺎﻥ ﻧﯿﺰ ﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﺯﺭﯾﻨﺠﻮ ﻭ ﯾﺎﺭﺍﻧﺶ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﯿﻼﺧﻮﺭ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﯾﮕﺮ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻠﯿﻤﺮﺩﺍﻥ ﺧﺎﻥ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺭﻭﺳﻬﺎ ﺭﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺷﮑﺴﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﻋﺪﻩ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﺍﺯ ﺭﻭﺳﻬﺎ ﺭﺍ ﻗﺘﻞ ﻋﺎﻡ ﮐﺮﺩﻧﺪ .

ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﺩﺭ ﺩﺭﮔﯿﺮﯼ ﻫﺎ ﻣﺘﻌﺪﺩ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﻗﺎﺟﺎﺭ ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮﯼ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﺑﺎ ﺍﯾﻞ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﯾﮕﺮ ﺳﺮﺩﺍﺭﻥ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ.

ﺍﯾﺸﺎﻥ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﯾﺎﺭﺍﻧﺶ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1299 ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﻗﻠﻌﻪ ﺗﻨﺠﻮﺭ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻋﻠﯿﻤﺮﺩﺍﻥ ﺧﺎﻥ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﻭ ﺷﯿﺨﻌﻠﯽ ﺧﺎﻥ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﺭﻓﺘﻪ ﻭ ﺿﺮﺑﺎﺕ ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺍﺣﻤﺪ ﺁﻗﺎ ﺧﺰﺍﻋﯽ ﻭ ﻓﻠﯿﭗ ﺍﻑ ﺭﻭﺳﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭﺍﺭﺩ ﮐﺮﺩﻧﺪ .

ﺩﺭ ﺟﻨﮕﻬﺎﯼ ﺧﻮﻧﯿﻦ ﺍﻭﻝ ﺯﺍﻫﺪ ﺷﯿﺮ ﺩﺭ ﭘﺎﯾﯿﺰ ﺳﺎﻝ 1302 ﻭ ﺟﻨﮓ ﺩﻭﻡ ﺯﺍﻫﺪﺷﯿﺮ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺑﻬﺎﺭ ﺳﺎﻝ 1303 ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﯾﺎﺭﺍﻧﺶ ﺍﺯ ﭘﯿﺶ ﻗﺮﺍﻗﻼﻥ ﺁﻥ ﺟﻨﮕﻬﺎ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺭﺷﺎﺩﺕ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ .

ﺩﺭ ﭘﺎﯾﯿﺰ ﺳﺎﻝ 1304 ﺩﺭﮔﯿﺮﯼ ﺷﺪﯾﺪﯼ ﺑﯿﻦ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﮐﺮﺩﮔﯽ ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﺑﺎ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﺳﺮﺗﯿﭗ ﭘﻮﺭﺯﻧﺪ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮔﺮﺯ ﻭ ﻟﻨﮕﺮ ﻭ ﺗﻨﮕﻪ ﻣﺎﮊﯾﻦ ﮐﺒﯿﺮ ﮐﻮﻩ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺁﻥ ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﻭ ﯾﺎﺭﻧﺶ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺍﻣﻦ ﭘﺸﺘﮑﻮﻩ ﺭﻓﺘﻪ ﻭ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﻣﯿﺸﻮﺩ . ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﺍﺯ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﮐﺮﺩﮔﯽ ﺑﯿﮓ ﺭﺿﺎ ﺻﯿﺪ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﭘﯿﺮﺯﺍﺩ ﻭ ﺩﻭﺳﺘﻪ ﺳﻠﯿﻤﺎﻥ ﺩﺳﺘﮕﯿﺮ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﻮﻩ ﮐﯿﺎﻻﻥ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ .

ﺩﺭ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﺳﺎﻝ 1305 ﺩﺭﮔﯿﺮﯼ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﯿﺎﻥ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺍﺳﻔﻨﺪﯾﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﻓﻮﺝ ﻣﻨﺼﻮﺭ ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻩ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﮐﻤﮑﺶ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﺎ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﮐﺮﺩﮔﯽ ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﺯﺭﯾﻨﺠﻮ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ

ﺩﺭ ﮐﺒﯿﺮ ﮐﻮﻩ ﺩﺭ ﮔﺮﻓﺖ . ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﻫﺎ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺍﺳﻔﻨﺪﯾﺎﺭﯼ ﻭ ﻓﻮﺝ ﻣﻨﺼﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺪﺕ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺭﻭﺯ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺑﻠﻮﭺ ﺑﻪ ﮐﻤﮑﺶ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﺎﻋﺖ ﻫﺎ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﻫﺎ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺍﺳﻔﻨﺪﯾﺎﺭﯼ ﻭ ﻓﻮﺝ ﻣﻨﺼﻮﺭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﻬﻠﮑﻪ ﻧﺠﺎﺕ ﺩﺍﺩ .

ﺩﺭ 27 ﺗﯿﺮﻣﺎﻩ 1306 ﺩﺭﮔﯿﺮﯼ ﺳﺨﺘﯽ ﺑﯿﻦ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻭﻟﯽ ﺁﻗﺎ ﺧﺎﻥ ﺍﻣﯿﺮﺍﺣﻤﺪﯼ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺳﭙﻬﻮﻧﺪﻫﺎ ﮐﻪ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﮐﺮﺩﮔﯽ ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﺯﺭﯾﻨﺠﻮ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ایمانعلی زیدعلی ﺳﻠﯿﻤﺎﻥ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺑﯿﮓ ﺭﺿﺎ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺩﻭﺳﺘﻪ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﻭ ... ﺩﺭ ﮐﻮﻩ ﭘﻮﻧﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺖ .

ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﺍﯾﻦ ﺩﺭﮔﯿﺮﯼ ﺳﻠﻄﺎﻥ ﺭﺣﻤﺎﻥ ﺧﺎﻥ ﻓﺘﺤﯽ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﯼ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺟﻨﺎﯾﺘﮑﺎﺭﺍﻥ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﯿﺸﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﻭ ﻋﺪﻩ ﺩﯾﮕﺮ ﺩﺳﺘﮕﯿﺮ ﻭ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﭘﺎﭘﯽ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺍﮐﺒﺮ ﺍﺯ ﺗﯿﺮﻩ ﭼﺮﻣﺎﺭﻥ ﺗﮑﻪ ﺗﮑﻪ ﻭ ﺑﻪ ﺩﺭﮎ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﻣﯿﺸﻮﺩ . ﺗﻘﯽ ﺧﺎﻥ ﺳﭙﻬﻮﻧﺪ ﺭﺋﯿﺲ ﻃﺎﯾﻔﻪ ﺳﭙﻬﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺳﻠﻄﺎﻥ ﺭﺣﻤﺎﻥ ﺧﺎﻥ ﻓﺘﺤﯽ ﺟﻨﺎﯾﺘﮑﺎﺭ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺟﻨﮓ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪﻫﺎ ﮐﺸﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮﺩ .

ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ ﺳﺎﻝ 1306 ﺳﺘﻮﻧﯽ ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺑﻠﻮﭺ ﺩﺭ ﺗﻨﮕﻪ ﺍﻓﺮﯾﻨﻪ ﻭ ﺁﺑﺴﺮﺩ ﺣﺪﻭﺩ 14 ﺭﻭﺯ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﻃﻮﺍﯾﻒ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﺎﻻﮔﺮﯾﻮﻩ ﺑﻪ ﺳﺮﺩﺳﺘﮕﯽ ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﺯﺭﯾﻨﺠﻮ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﻭ ﻣﺤﻤﺪﻣﯿﺮﺯﺍﺧﺎﻥ ﺟﻮﺩﮐﯽ ﺩﺭﺁﻣﺪﻧﺪ . ﭘﺲ ﺍﺯ ﭼﻬﺎﺭﺩﻩ ﺭﻭﺯ ﺳﺮﺗﯿﭗ ﺷﺎﻩ ﺑﺨﺘﯽ ﺑﺎ ﻗﻮﺍﯾﺶ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺑﻠﻮﭺ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﺍﻭ ﻭ ﺍﻓﺮﺍﺩﺵ ﺭﺍ ﻧﺠﺎﺕ ﺩﺍﺩ . ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺍﯾﻦ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺑﻠﻮﭺ ﺯﺧﻤﯽ ﺷﺪ .

ﺩﺭ 17 ﺁﺑﺎﻥ ﻣﺎﻩ ﺳﺎﻝ 1306 ﻋﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﻥ ﻏﻀﻨﻔﺮﯼ ﺍﻣﺮﺍﯾﯽ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺍﺭﺷﺪ ﻧﻈﺮﻋﻠﯽ ﺧﺎﻥ ﺍﻣﯿﺮﺍﺷﺮﻑ ﻗﯿﺎﻡ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺍﺭﺩﻭﯼ ﺷﺎﻩ ﺑﺨﺘﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺪﺕ 17 ﺭﻭﺯ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ . ﺩﺭ ﺍﻭﺍﯾﻞ ﺁﺫﺭﻣﺎﻩ ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﻭ ﯾﺎﺭﺍﻧﺶ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻃﺎﯾﻔﻪ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﺮﺯ ﻭ ﻟﻨﮕﺮ ﮐﺒﯿﺮﮐﻮﻩ ﺑﻪ ﻋﻠﯿﻤﺤﻤﺪﺧﺎﻥ ﺍﻣﺮﺍﯾﯽ ﭘﯿﻮﺳﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺪﺕ ﺍﯾﻦ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﮐﻪ ﻋﻠﯿﻤﺤﻤﺪﺧﺎﻥ ﺍﻣﺮﺍﯾﯽ ﻗﯿﺎﻡ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻃﻮﺍﯾﻒ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪ ﻃﺮﻫﺎﻥ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺮعلیوند ﻭ ﺁﺯﺍﺩﺑﺨﺖ ﻭ ﺍﻣﺮﺍﯾﯽ ﻭ ... ﻋﻤﻠﯿﺎﺕ ﻫﺎﯼ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﺭﺍ ﺑﺮﻋﻠﯿﻪ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻧﺪ .

ﺩﺭ 12 ﺩﯼ ﻣﺎﻩ ﺳﺎﻝ 1306 ﻃﻮﺍﯾﻒ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﻣﻤﯿﻮﻧﺪ ﮐﻮﺷﮑﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﮐﺮﺩﮔﯽ ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﺯﺭﯾﻨﺠﻮ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺟﻤﻌﺎ ﺣﺪﻭﺩ 200 ﻧﻔﺮ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺟﻬﺖ ﺟﻨﮓ ﻭﻏﺎﺭﺕ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺯ ﮐﻮﻫﺪﺷﺖ ﻋﺎﺯﻡ ﺩﻟﻔﺎﻥ ﺷﺪﻧﺪ . ﭘﺲ ﺍﺯ ﻏﺎﺭﺕ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺩﺭ ﺗﻨﮕﻪ ﮔﺎﻭ ﺷﻤﺎﺭ ﺩﺭﮔﯿﺮﯼ ﺟﺰﺋﯽ ﻣﯿﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻭ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﺳﺮﮔﺮﻓﺖ . ﺳﺎﻋﺖ ﺷﺶ ﺻﺒﺢ 15 ﺩﯼ ﻣﺎﻩ ﺷﻮﺭﺷﯽ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﮐﺮﺩﮔﯽ ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﺯﺭﯾﻨﺠﻮ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﺍﺏ ﭼﮕﻨﯽ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻃﻮﻻﺑﯽ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﺩﺭ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻓﻮﺝ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﺳﻠﻄﺎﻥ ﻣﺼﻄﻔﯽ ﺧﺎﻥ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺩﺭﮔﯿﺮﯼ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺷﺪﻧﺪ . ﺟﻨﮓ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﮐﻮﻩ ﻣﭙﻞ ﺷﺮﻭﻉ ﺷﺪ ﻭ ﭼﻮﻥ ﺷﻮﺭﺷﯽ ﻫﺎ ﺭﺍﻫﯽ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻃﺮﻑ ﮐﻮﻩ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﻓﺮﺍﺭ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﺟﻨﮓ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺷﺮﻭﻉ ﺷﺪ ﻭ ﺗﺎ ﺷﺐ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺷﺖ . ﺩﺭ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺍﯾﻦ ﺟﻨﮓ ﺷﻮﺭﺷﯿﺎﻥ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﻭ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺍﺯ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﻏﺎﺭﺗﯽ ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺷﺪﻧﺪ ﺭﻫﺎ ﮐﻨﻨﺪ .

ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﺪﻥ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻃﻮﺍﯾﻒ ﻃﺮﻫﺎﻥ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪﻫﺎ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺟﺪﺍ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻃﺮﻑ ﮐﺒﯿﺮﮐﻮﻩ ﻭ ﺳﯿﻤﺮﻩ ﺭﻓﺘﻨﺪ .

ﺩﺭ 17 ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎﻩ ﻃﺎﯾﻔﻪ ﺯﺭﯾﻨﺠﻮ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﺱ ﺁﻧﻬﺎ ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﺯﺭﯾﻨﺠﻮ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﻭ ﻃﺎﯾﻔﻪ ﺟﻮﺩﮐﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﮐﺮﺩﮔﯽ ﻣﺤﻤﺪﻣﯿﺮﺯﺍﺧﺎﻥ ﺟﻮﺩﮐﯽ ﻭ ﻃﺎﯾﻔﻪ ﺑﺎﺭﻧﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﮐﺮﺩﮔﯽ ﺍﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﺑﺎﺭﺍﻧﯽ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﯿﻦ ﭘﻞ ﮔﺎﻭﻣﯿﺸﺎﻥ ﻭ ﻣﺎﮊﯾﻦ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻗﻮﺍﺏ ﺍﻋﺰﺍﻣﯽ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﮐﻨﻨﺪ . ﺩﺭ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺟﻨﮕﯽ ﻫﺎﯼ ﺳﺨﺘﯽ ﺑﯿﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻭ ﺳﺘﻮﻥ ﻫﺎﯾﯽ ﺗﺤﺖ ﺍﻣﺮ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻣﻬﺪﯼ ﻗﻠﯽ ﺧﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮔﺎﻭﻣﯿﺸﺎﻥ ﺩﺭﻩ ﺷﻬﺮ ﻭ ﻣﺎﮊﯾﻦ ﻭ ﮔﺮﺯ ﻟﻨﮕﺮ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﯿﮕﯿﺮﺩ . ﮐﻪ ﮔﺮﺯ ﻟﻨﮕﺮ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺗﺼﺮﻑ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﺩﺭ ﻣﯽ ﺁﯾﺪ .

ﭘﺲ ﺍﺯ ﺷﮑﺴﺖ ﻭ ﻣﺘﻮﺍﺭﯼ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪﻫﺎ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺟﻨﮕﯽ ﺳﺨﺖ ﺩﺭ ﮐﺒﯿﺮﮐﻮﻩ ﺑﯿﻦ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﻭ ﻃﺎﯾﻔﻪ ﺯﺭﯾﻨﺠﻮﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﮐﺮﺩﮔﯽ ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﯿﮕﯿﺮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﮐﺒﯿﺮﮐﻮﻩ ﺑﻤﺒﺎﺭﺍﻥ . ﻣﯿﺸﻮﺩ .

ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺟﻨﮓ ﺳﻠﯿﻤﺎﻥ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ ﺳﻠﯿﻤﺎﻥ ﻋﻠﯽ ﺻﺎﻟﺢ

ﺍﺯ ﺳﺮﮐﺮﺩﮔﺎﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﮐﺸﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮﺩ .

ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺑﻠﻮﭺ ﺑﺎ ﻗﻮﺍﯼ ﺷﺎﻩ ﺑﺨﺘﯽ ﺍﺯ ﺷﻮﺵ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﯾﺪﺍﻟﻠﻪ ﺧﺎﻥ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ ﺧﺎﻥ ﺍﻋﻈﻤﯽ ﻧﺼﺮﺍﻟﻠﻪ ﺧﺎﻥ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﺩﺭ ﺣﯿﻦ ﻋﺒﻮﺭ ﺍﺯ ﮐﺮﺧﻪ ﻏﺮﻕ ﻣﯿﺸﻮﺩ .

ﺩﺭ ﻓﺮﻭﺭﺩﯾﻦ ﻣﺎﻩ ﺳﺎﻝ 1307 ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﻭﺍﺭﺩ ﻟﺮﺳﺘﺎﻥ ﻣﯿﺸﻮﺩ ﻭ ﻋﻠﯿﻤﺤﻤﺪﺧﺎﻥ ﻏﻀﻨﻔﺮﯼ ﺍﻣﺮﺍﯾﯽ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻣﯿﺸﻮﺩ . ﺭﯾﺎﺳﺖ ﻟﺸﮑﺮ ﻏﺮﺏ ﺍﺯ ﺷﺎﻩ ﺑﺨﺘﯽ ﺑﻪ ﺳﭙﻬﺒﺪ ﺍﻣﯿﺮﺍﺣﻤﺪﯼ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﻣﯿﺸﻮﺩ . ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1307 ﺩﺭﮔﯿﺮﯼ ﻫﺎﯼ ﺯﯾﺎﺩ ﻭﻟﯽ ﭘﺮﺍﮐﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﺮﻣﺴﯿﺮﯼ ﺑﯿﻦ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪﻫﺎ ﻭ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﺍﻣﯿﺮﺍﺣﻤﺪﯼ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﯿﮕﺮﺩ .

ﺯﺑﺎﻧﻪ ﻫﺎﯼ ﺟﻨﮓ ﻧﯿﺮﻭ ﻫﺎﯼ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﺑﺎ ﻟﺮﺳﺘﺎﻥ , ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1308 ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ ﺑﻪ ﮐﺒﯿﺮﮐﻮﻩ ﮐﺸﺎﻧﺪﻩ ﺷﺪ ﻭﺩﺭ ﭘﯿﭻ ﻭ ﺧﻢ ﮐﻮﻩ ﻫﺎﯼ ﮐﺒﯿﺮﮐﻮﻩ ﻋﺸﺎﯾﺮ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﻭ ﻣﯿﺮ ﻭ ﺟﻮﺩﮐﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻫﺎ ﺑﺮﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ...

ﻃﻮﺍﯾﻒ ﺯﺭﯾﻨﺠﻮ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﻭ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﮐﻤﯽ ﺍﺯ ﻣﯿﺮﻫﺎ ﻭ ﺟﻮﺩﮐﯽ ﻫﺎ ﻭ ﻋﺪﻩ ﮐﻤﯽ ﺍﺯ ﻃﺎﯾﻔﻪ ﮐﻠﻪ ﺟﻮ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﺮﺯ ﻟﻨﮕﺮ ﻭ ﻣﺎﮊﯾﻦ ﻭ ﺗﻨﮕﻪ ﻣﺎﮊﯾﻦ ﻭ ... ﺑﻪ ﺳﺮﮐﺮﺩﮔﯽ ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﺯﺭﯾﻨﺠﻮ و ایمانعلی زیدعلی ﺑﺎ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﺩﺭﮔﯿﺮ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺩﺭﺍﺛﺮ ﺟﻨﮓ ﻫﺎﯼ ﺳﺎﻝ 1308 ﯾﺎﺭﯼ ﺟﺎﻥ ﺍﺯ ﺗﯿﺮﻩ ﮔﻨﺠﻌﻠﯽ ﺩﺭ ﻣﯿﺎﻥ ﺗﻨﮕﻪ ﻣﺎﮊﯾﻦ ﮐﺸﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ . ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ‏( ﺟﺎﻧﺒﺸﺎﻩ ‏) ﺯﺭﯾﻨﺠﻮ ﺍﺯ ﺳﺮﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﻟﺮﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﮐﺪﺧﺪﺍ ﻋﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﺯﺭﯾﻨﺠﻮ ﻭ ﻋﺪﻩ ﮐﻤﯽ ﺍﺯ ﻃﺎﯾﻔﻪ ﺯﺭﯾﻨﺠﻮ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﻓﺮﺍﺭ ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ . ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ

ﻃﻮﺍﯾﻒ ﺩﺧﯿﻞ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺟﻨﮓ ﯾﻌﻨﯽ ﻃﺎﯾﻔﻪ ﺯﺭﯾﻨﺠﻮﯼ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ که در راس آنها ایمانعلی زیدعلی  بود ﻭ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺍﻧﺪﮎ ﻃﻮﺍﯾﻒ ﻣﯿﺮ ﻭ ﺟﻮﺩﮐﯽ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﺩﺳﺘﮕﯿﺮ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺗﺒﻌﯿﺪ ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ ...

ﻃﺎﯾﻔﻪ ﮐﻠﻪ ﺟﻮ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺟﻨﮓ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭﺩﺭ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﻠﻪ ﺑﺎﺩ ﻭ ﮐﻮﻩ ﻧﺸﯿﻦ بودند ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﯾﻦ ﺩﺳﺘﮕﯿﺮ ﻭ ﺗﺒﻌﯿﺪ ﻧﺸﺪﻧﺪ .

ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺮﮐﺮﺩﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻃﺎﯾﻔﻪ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻧﺸﺪﻩ ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﺯﺭﯾﻨﺠﻮ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﻭ ﺻﯿﺪ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﭘﯿﺮﺯﺍﺩ ﺑﻮﺩﻧﺪ .

ﭘﺲ ﺍﺯ ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺯ ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﺯﺭﯾﻨﺠﻮ ﺁﺧﺮﯾﻦ ﺷﻮﺭﺷﯽ ﺍﯾﻞ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺩﺭﻩ ﺷﻬﺮ ﻭﺍﺭﺩ ﻭ ﻧﺼﻒ ﻣﻠﮏ ﺍﻫﺪﺍﯾﯽ ﺩﺭﻩ ﺷﻬﺮ ﺭﺍ ﺻﺎﺣﺐ ﺷﺪ .

ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺭ ﭘﺎﯾﯿﺰ ﺳﺎﻝ 1310 ﺩﺭ ﭘﯽ ﺷﮑﺎﯾﺖ ﻫﺎﯼ ﮐﺘﺒﯽ ﻣﺪﺍﻭﻡ ﻧﺎﯾﺐ ﺍﻟﺤﮑﻮﻣﺖ ﺩﺭﻩ ﺷﻬﺮ ﺍﺯ ﺳﺮﺍﻥ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﻋﺒﺎﺳﻘﻠﯽ ﺧﺎﻥ ﺩﺭﻓﺸﺎﻥ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻭﺳﺘﻌﻠﯽ ﺧﺎﻥ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﻧﺎﺩﻋﻠﯽ ﻣﯿﺮﻭﻟﯽ ﺩﺍﺭﺍﺏ ﺭﺍ ﺩﺳﺘﮕﯿﺮ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺮﻡ ﺁﺑﺎﺩ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ . ﭘﺲ ﺍﺯ ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺯ ﺑﺎ ﺣﯿﻠﻪ ﻭﻧﯿﺮﻧﮓ ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﺍﯾﻦ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺑﺰﺭﮒ ﻟﺮ ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺧﺮﻡ ﺁﺑﺎﺩ ﮐﺸﺎﻧﺪﻩ , ﺩﺳﺘﮕﯿﺮ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﭼﻨﺪﺗﻦ ﺍﺯ ﯾﺎﺭﺍﻥ ﻭ ﺳﺮﺩﺍﺭﻥ ﺩﯾﮕﺮ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﺩﺭ

ﻣﯿﺪﺍﻥ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺧﺮﻡ ﺁﺑﺎﺩ ﺍﻋﺪﺍﻡ ﮐﺮﺩﻧﺪ .

ﺍﺳﺎﻣﯽ ﺍﻋﺪﺍﻡ ﺷﺪﮔﺎﻥ ﭘﺎﯾﯿﺰ ﺳﺎﻝ 1310 ﺩﺭ ﻣﯿﺪﺍﻥ ﻣﺠﺴﻤﻪ ‏( ﺁﺯﺍﺩﯼ ‏) ﺧﺮﻡ ﺁﺑﺎﺩ :

1- ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ خان ﺯﺭﯾﻨﺠﻮ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺑﺰﺭﮒ ﻟﺮ ﻭ ﻟﮏ از تیره زرینجو

2- ﺩﻭﺳﺘﻌﻠﯽ ﺧﺎﻥ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ از تیره رشید

3- ﻧﺎﺩﻋﻠﯽ خان ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ از تیره قجی

4- ﺩﺍﺭﺍﺏ خان ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ از تیره مه نظر

5- ﻣﯿﺮﻭﻟﯽ خان ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ از تیره منهوش 

ﻣﺘﻦ ﻭ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻭ ﺗﺤﻘﯿﻖ : ﻣﻈﻔﺮ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ

پرویزخان اعظمی بیرانوند

مرحوم  پرویزخان اعظمی بیرانوند از بزرگان بیرانوند و برادرزاده علیمردان خان بیرانوند و فرزند شیرمحمدخان و پدر ﻓﺮﯾﺪﻩ، ﻓﺮﺧﻨﺪﻩ، ﻓﺮﺷﺘﻪ، ﻓﺮﯾﺪﻭﻥ ﻭ ﻣﺤﻤﺪ ﺍﻋﻈﻤﯽ و همچنین همسر سلطنت اعظمی(فرزند علیرضاخان ) بودند. پرویزخان اعظمی بیرانوند زندگی پرفراز و نشیبی داشتند و فرزندان و نزدیکان ایشان درصف مبارزان بزرگ با حکومت ها قرار داشتند و سالها در رنج و تبعید و زندان به سر بردند.

روحش شاد و یادش گرامی

متن: مظفر زیدعلی بیرانوند

مرتضی فتاحی زیدعلی بیرانوند

مرتضی فتاحی زیدعلی بیرانوند

   مرتضی فتاحی فرزند مهرعلی در سال 1305 در کبیرکوه به دنیا آمد. زمان جنگهای طایفه زیدعلی با رضاخان پدرش مرحوم مهرعلی در کنار دیگر برادران زیدعلی در مقابل ظلم ها و بی عدالتی حکومت وقت ایستادگی نمود. بعد از آنکه بزرگان طایفه زیدعلی به پیشنهاد صلح رضاخان پاسخ مثبت دادند. و از کبیرکوه پایین آمدند و در دره شهر ساکن شدند. مرحوم مهرعلی به پیشنهاد رضاخان اعتماد نکرد و همچنان در کبیرکوه ماند. ولی رضاخان بدقولی کرد و  برخی از بزرگان زیدعلی را اعدام نمود.

مرحوم مهرعلی همچنان در کبیرکوه ماند و سپس به منطقه حنگه در پشتکوه رفت. مرتضی فتاحی از زمان نوجوانی یکی از غیرتمند ترین افراد ایل بود و هرگاه ظلمی می دید سکوت نکرد و در مقابل ظلم می ایستاد. بعد از سقوط رضاخان و بازگشت ایل از بجنورد . مرتضی فتاحی همواره در روزهای سخت در کنار ایل بود و تمام بزرگان زیدعلی به غیرت و دلسوزی او ایمان داشتند. نفرت مرتضی فتاحی و برادرانش از ظلم رژیم به حدی بود که تا پایان سقوط رژیم پهلوی و انقلاب سال 57 در کبیرکوه ماندند. و با شروع انقلاب در بهار سال 1358 به. روستای دولتشاهی کمالوند در بخش مرکزی خرم آباد مهاجرت نمود. 
و هم اکنون که پاییز 1395 است در خانه ای که قبلا به مرحوم آیت الله کمالوند متعلق بوده زندگی می کند. از صفات بارز ایشان ایستادگی در مقابل ظلم و غیرت و تعصب و ایمان قوی ایشان بود.

صادق خان کدیور زیدعلی بیرانوند

صادق خان کدیور زرینجو زیدعلی بیرانوند فرزند کنی از بزرگان و نامداران ایل بیرانوند و لرستان. زحمات صادق خان کدیور جهت بازگشت دوباره زیدعلی ها به کبیرکوه و  ماژین در دهه 1320 قابل ستایش و کمک های ایشان به مردم ایل زبانزد است.

روحش شاد و یادش  گرامی

تتظیم:مظفر

طاهرخان همتی زیدعلی بیرانوند

طاهرخان همتی زرینجو زیدعلی بیرانوند فرزند کنی  از بزرگمردان مشهور طایفه زیدعلی که تلاش های ایشان جهت بازگشت طایفه زیدعلی بیرانوند به ماژین و کبیرکوه  در دهه 1320 ستودنیست. روحش شاد و یادش گرامی

تتظیم:مظفر

شکراله زرینجو زیدعلی بیرانوند

شکراله زرینجو زیدعلی بیرانوند متولد ۱۳۱۹ یکی از بزرگان طایفه زیدعلی،  در سال 1320 به همراه خانواده و طایفه به لرستان بازگشت. ایشان در صلح و‌ سازش های  محلی نقش مهمی داشت.

علی میرزا زیدعلی بیرانوند

علی میرزا زیدعلی بیرانوند فرزند چراغعلی و معروف به علی میرزا چراغلی از بزرگان و  نامداران مبارز طایفه زیدعلی و ایل بیرانوند  ایشان در نبردهای ایل بیرانوند با قاجارها و نیروهای رضاشاه از خود رشادت های فراوانی نشان داد. مرحوم علی میرزا تمام زندگی خود را صرف صلح و سازش بین مردم نمود. وی سخنوری توانا و مردی کاردان و سیاست مدار  بودند.

روحش شاد و یادش تا ابد جاودان

متن : مظفر زیدعلی بیرانوند

حاج علی مولا ابدالی چرمارن بیرانوند

مرحوم حاج علی مولا ابدالی"چرم آرن"از نیک نامان و معتمدین محلی و مبارزان ایل بیرانوندبود.او و برادرش مشهدی صید چرم آرن و عمویش علی حیدر در اکثرنبردهای  ایل برضد حکومت وقت"رضاخانی" حضور داشته اند.شیخه "شیخعلی خان "جلسه اتحاد طایفه محراب"چرم آرن،میخک،صفر،کوسه و زنجفیل" را به واسطه دوستی نزدیکی که با مشهدی صید داشت در منزل وی برگزار میکند و این طایفه بزرگ در تمام نبردها وی و علیمردان خان را را همراهی کردند..در نهایت مرحوم علی حیدر چرم آرن عموی حاج علی مولا ابدالی به همراه شیخه و دوازده نفر دیگر از یارانش در میدان آزادی خرم اباد به دار آویخته شدند و طعم خوش شهادت را چشیدند... حاج علی مولا ابدالی نیز که از مکنت مالی خوبی بهره مند بود تا پایان عمرش به مردمداری و انصاف در میان مردم زندگی کرد و در نهایت در سال 1372 با بیش از یک قرن زندگی دارفانی را وداع گفت...

روحش شاد و یادش گرامی

ولی خان رساپور بیرانوند

زین العابدین خان مرادی بیرانوند

عالیجناب سرهنگ زین العابدین خان مراد بیرانوند از عجایب افراد تاریخ لرستان بود که از حیث سیاست مداری خط و سواد همتای نداشت. وی برادر کوچکتر سرادر مشهور ملک احمدخان بیرانوند است که در خونخواهی از برادر رشیدش ایلات مذکور در قتلش را بشدت تنبیه کرد و سرهنگ زین العابدین خان در کنار اینکه ریس ایل بیرانوند بوده از جمله مشاهیر لر هم بحساب میاید که با دشمنان ایل بیرانوند درگیر شد و آنها را بشدت تنبیه نمود و منطقه را از وجود دشمنان ایل بیرانوند پاک نمود.

بگمراد چیافرین بارانی بیرانوند

مرحوم کدخدا بگمراد اصلانی  بارانی بیرانوند  فرزند فرضی از طایفه بارانی ایل بیرانوند در سال 1272 شمسی در یک خانواده عشیره ای دیده به جهان گشود. دوران کودکی وی پدرش همراه ایل و تبار ییلاق را در روستای خلیل بیگی از توابع بخش بیرانوند جنوبی شهرستان خرم اباد و قشلاق را در چشمه شیرین پشتکوه از توابع بخش آبدانان استان ایلام سپری نمود. مرحوم بگمراد اصلانی دارای چهار برادر و پنج خواهر بود. وی چهارمین فرزند پسر ذکور خانواده از بین برادران بشمار میرفت، پس از ازدست دادن پدر و با توجه به رشادت و هوش سرشار خدادادی وجودش بین خانواده و اقوام مفید و از روابط  مردمی برخوردار گردید. دوران جوانیش مصادف گردید با جنگ عالم گیر اول و سقوط سلطنت سرتاسر انحطاط قاجاریه و ظهور حکومت منحوس و مستبد پهلوی وابسته به کشور انگلستان.

مرحوم بگمراد اصلانی دلیرمرد لر از لحاظات آغازین جنگ و درگیری در مناطق بروجرد، دم سرخ کوهدشت و کبیرکوه شرکت داشت و در جنگ افرینه مورد اثابت گلوله نظامیان قرار گرفت و از ناحیه پای چپ مجروح گشت.

مدت زیادی به مدوای خویش پرداخت. در سال 1309 توسط سادات و بزرگان محلی پشتکوهی در کبیرکوه و آبدانان از توابع ایلام تسلیم و در روستای گل گل پشتکوه مشغول کشاورزی گردید. پس از طی یکسال در سال 1310 توسط نظامیان عهدشکن دستگیر همراه زن و بچه اسیر و از پشتکوه کوچانیده و در روستای میراحمدی بخش زاغه خرم آباد ساکن گردید.

تا سال 1315 در آن مکان ساکن و در سال 1316 به روستای چشمه گش واشیان به دلخواه خویش مهاجرت نمود و با خریداری زمین زراعتی از مالکین روستای مذکور همراه برادران و برادرزادگان مشغول کشاورزی و دامپروری شد. با آغوش باز و گشاده روئی پذیرای مهمان بود.

در مهمان نوازی ممتاز بوده و خیلی زود با مردم منطقه انس گرفت و صمیمی گردید. درستی و صداقت از خود نشان داده و در اجتماعات مردمی شرکت فعال داشت و در بین مردم نفوذ کلام پیدا کرد، مورد احترام همگان بود. درطول دوران زندگی هشت همسر اختیار نموده با نیک نامی و سرافرازی زیست تا اینکه در سحرگاه روز 28 اسفند سال 1351 پس از تلاش فراوان و بی وقفه زندگی چشم از جهان فرو بست و سر بر تربت ابدی نهاد. بر روی دستان جمع کثیری از اهالی منطقه در قبرستان آیت الله جزایری شهرستان پلدختر بخاک سپرده شد.

روحش شاد و روانش پاکباد.

مرحوم بگمراد اصلانی دارای فرزند و فرزندزادگان زیادی است. همگی افرادی سالم و نیکو هستند و در روستای چشمه گش واشیان و شهرستان پلدختر ساکن و مشغول زندگی میباشند.

متن از: علی قنبری

محمدحسین خان یاراحمدی متش بیرانوند

محمدحسین خان یاراحمدی متش بیرانوند از بزرگان  و کدخدایان معروف طایفه متش و ایل بیرانوند. ایشان فرزند شاهگردالی متش  معروف میباشد. وی مردی بسیار مهمان نواز و سخنور شجاع و مردمدار بود.

روحش شاد و یادش گرامی

تنظیم: مظفر

حاضران زیدعلی بیرانوند نیکسرشت

حاضران زیدعلی بیرانوند (نیکسرشت)  بزرگمردی کمنظیر مهربان سخنور دانا پاکدامن نجیب مهمان نواز. مردی گشاده رو که همیشه لبخند بر لبانش جاری بود. حاضران فرزند بگرضا(از مبارزان بزرگ بیرانوند) و برادر کوچکتر رضاخان و از نظر ایمان و رشادت و بزرگی کم از پدر و برادرش نداشت.

مرحوم حاضران در جنگ هشت ساله ایران و عراق از دلاوران بزرگ جبهه ها محسوب شده که دلاوری ها و شجاعت ها و از خودگذشتگی های ایشان در خط مقدم زبانزد همه میباشد...

روحش شاد و یادش  ماندگار

متن: مظفر

گردالی میخک بیرانوند

مرحوم کدخداگرداعلی معمر(میخک بیرانوند):متولد1284 فردی خوش چهره،مردمدار،جسور وباقامتی رشید واستواربوده که به همین خاطر در زمان خدمت سربازیش در سال حدود1315به درجه "سرجوخگی" که در آن زمان درجه ای قابل توجه برای سربازان محسوب میگردید،نائل آمد...تا زمان فوتش در سال 1374 مردم محلی وی را "سرجوخه" خطاب میکردند...وی در کشف حجاب مانع سربازان تحت امرش از برداشتن چادرهای زنان خرم آبادی میشودودرپی درگیری باچند تن از آنان به ضرب وشتم شدیدآنان میپردازد و درپایان خدمت سربازی" اجباری" دعوت به جذب میشود که به علت ظلمهایی که درآن زمان بر ایل بیرانوندواردآمده بود، نمیپذیرند.

بگ رضا زیدعلی بیرانوند

ﺑﮓ ﺭﺿﺎ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﺍﺯ ﺳﺮﮐﺮﺩﮔﺎﻥ ایل بیرانوند و طایفه زیدعلی بیرانوند

ﻟﺮﺳﺘﺎﻥ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ . مرحوم بگ رضا از سرداران مبارز ایل بیرانوند با ارتش انگلیسی و روس در جنگ جهانی اول و حکومت قاجار و رضاشاه میباشد. همچنین مبارزات ایشان در بازپسگیری ماژین و کبیرکوه در دهه 1320 و نبردهای پشتکوه در دهه 1330 زبانزد همه  است. ﺑﮓ ﺭﺿﺎ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﮔﺪﺍ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﻭ ﺧﻮﺍﻫﺮﺯﺍﺩﻩ ﺻﯿﺪﭘﯿﺮﺯﺍﺩ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻣﯿﺒﺒﺎﺷﺪ ایشان مردی مهمانواز ومردمدار و مورد احترام همه طوایف بود .ﻣﺮﺣﻮﻡ ﺑﮓ ﺭﺿﺎ ﺩﺭ ﻧﺒﺮﺩﻫﺎﯼ ﻣﺘﻌﺪﺩ ﮐﺒﯿﺮﮐﻮﻩ  تنگه زاهدشیر ﭼﻐﻠﻮﻧﺪﯼ کوه شیشه و رنجه  با نیروهای رضاشاه حضور داشته  ... ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﭼﻮﻥ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﮐﻨﺎﺭ ﺭﻭﺩ ﺳﯿﻤﺮﻩ ﻭ ﮐﺮﺧﻪ ﺭﺍ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﻓﻮﺍﺻﻞ ﻣﻨﻈﻢ ﭘﺎﯾﮕﺎﻩ ﻫﺎﯾﯽ ﺭﺍ ﺟﻬﺖ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻭ ﺷﻠﯿﮏ ﺗﻮﭖ ﻭ ... ﺍﺣﺪﺍﺙ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ . ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﭘﺎﯾﮕﺎﻩ ﻫﺎ ﺩﺭ ﮐﻮﻩ ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎﯼ ﮐﺒﯿﺮﮐﻮﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﺩﻩ ﻫﺎ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺗﻮﭖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻃﺮﻑ مبارزان طایفه زیدعلی در کبیرکوه ﺷﻠﯿﮏ ﻣﯿﮑﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻫﻤﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺯﻥ ﻭ ﺑﭽﻪ ﺗﺎ ﭘﯿﺮ ﻭ ﺟﻮﺍﻥ ﺁﺯﺍﺭ ﻣﯿﺪﺍﺩﻧﺪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺸﻮﺭﺕ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻥ ﭘﺎﯾﮕﺎﻩ ﺑﺮﻭﺩ ﻭ ﺳﺮﺑﺎﺯﺍﻥ ﺭﺍ ﻗﺘﻞ ﻋﺎﻡ ﮐﻨﺪ ﺑﮓ ﺭﺿﺎ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﺍﯾﻦ سردار دلاور و نترس ﺑﻮﺩ ... ﺑﮓ ﺭﺿﺎ ﺷﺒﺎﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﺩﺍﺧﻞ ﺑﺮﺝ ﻧﻔﻮﺫ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺳﺮﺑﺎﺯﺍﻥ ﺭﺍ ﻣﻘﺘﻮﻝ ﺳﺎﺧﺖ ... ﺑﮓ ﺭﺿﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ 9 ﺳﺎﻝ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻃﺎﯾﻔﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1309 ﺑﻪ ﺩﺭﻩ ﺷﻬﺮ ﺗﺒﻌﯿﺪ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻋﺪﺍﻡ  پسرعمه اش ﺟﻬﺎﻧﺸﺎﻩ ﺯﺭﯾﻨﺠﻮ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﻭ .. در ﭘﺎﯾﯿﺰ ﺳﺎﻝ 1310 ﺑﻪ ﻫﻮﻻﻧﺪﺷﺖ ﺗﺒﻌﯿﺪ ﺷﺪﻧﺪ . ﺍﺯ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﻧامداری ﺑﺮﺟﺎﯼ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯿﺘﻮﺍﻥ ﺑﻪ خسرو و جهانبخش و  زنده یادان ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﻭ ﺣﺎﺿﺮﺍﻥ و ﺍﺷﺎﺭﻩ ﮐﺮﺩ .

ﺭﻭﺣﺶ ﺷﺎﺩ ﻭ ﯾﺎﺩﺵ ﻫﻤیشه گرامی

ﻣﺘﻦ : ﻣﻈﻔﺮ

صیداحمد سپهوند بیرانوند

ﺻﯿﺪﺍﺣﻤﺪ ﺳﭙﻬﻮﻧﺪ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ‏( ﻓﺮﺯﻧﺪ ﯾﻮﺳﻒ ﺧﺎﻥ ﻭ ﻧﻮﺍﺩﻩ ﺍﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﺧﺎﻥ ‏) ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﻤﺮﺩﺍﻥ  ﻭ ﻧﯿﮏ ﺍﻧﺪﯾﺸﺎﻥ ﺍﯾﻞ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ مردی خیرخواه و صلح طلب و دلسوز

ﺭﻭﺣﺶ ﺷﺎﺩ ﻭ ﯾﺎﺩﺵ ﮔﺮﺍﻣﯽ

بلاوه درکسان بارانی بیرانوند

بلاوه درکسان بارانی بیرانوند از بزرگمردان و سرکردگان تاریخ که سالها با انگلیسی ها و روس ها و نیروهای رضاشاه مبارزه کرد....

روحش شاد و یادش جاودان

تنظیم:مظفر زیدعلی بیرانوند

سرتیپ اسکندر بیرانوند

ﺳﺮﺗﯿﭗ ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﺍﺯ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﺩﻻﻭﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﻫﺎﯼ

ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﻋﺮﺍﻕ ﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺣﺎﺝ ﻗﻨﺒﺮ ﭘﯿﺮﺩﺍﺩﻩ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﻣﻌﺮﻭﻑ .

ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 52 ﻛﻪ ﻧﯿﺮﻭ ﻫﺎﯼ ﻋﺮﺍﻗﯽ ﺿﻤﻦ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﮕﺎﻩ ﻫﺎﯼ ﻣﺮﺯﯼ

ﺗﭙﻪ ﻫﺎﯼ 343 ﻭ 202 ﻣﻬﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺼﺮﻑ ﺩﺭ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻣﺎﻣﻮﺭﯾﺖ

ﺩﻓﻊ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻭ ﭘﺲ ﮔﯿﺮﯼ ﺗﭙﻪ ﺑﻪ ﺍﺳﻜﻨﺪﺭ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎ

ﺩﺭﺟﻪ ﺳﺮﻭﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﺗﯿﭗ 2 ﺍﺯ ﻟﺸﮕﺮ ﺯﺭﻫﯽ ﺍﻫﻮﺍﺯ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎﻥ

ﮔﺮﺩﺍﻥ 105 ﺯﺭﻫﯽ ﺑﻮﺩ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺭﺷﺎﺩﺕ ﻭ ﺟﺴﺎﺭﺕ ﻭﯼ ﻭ

ﮔﺮﻭﻫﺎﻥ ﺗﺤﺖ ﺍﻣﺮﺵ ﺿﻤﻦ ﺩﻓﻊ ﺣﻤﻼﺕ ﺗﭙﻪ ﻫﺎ ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﭘﺲ ﻣﯿﮕﯿﺮﺩ ﻭ

ﺑﻬﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﯾﮏ ﻗﻄﻌﻪ ﻣﺪﺍﻝ ﻃﻼ ﻭ ﯾﮏ ﻗﺒﻀﻪ ﺗﻔﻨﮓ ﮐﻼﺷﯿﻨﮑﻒ ﺍﺭﺗﺶ

ﻋﺮﺍﻕ ﻭ ﻧﺸﺎﻥ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﺑﻪ ﻭﯼ ﺍﻋﻄﺎ ﻣﯿﮕﺮﺩﺩ .

ﺍﺳﺪﻟﻠﻪ ﻋﻠﻢ ﻭﺯﯾﺮ ﺩﺭﺑﺎﺭ ، ﺩﺭ ﺧﺎﻃﺮﺍﺗﺶ ﻣﯿﻨﻮﯾﺴﺪ ﺭﻓﺘﻢ ﺧﺪﻣﺖ ﺍﻋﻼﺣﻀﺮﺕ

ﺷﺎﺩ ﺑﻮﺩ ﻋﺮﺽ ﮐﺮﺩﻡ ﭼﻪ ﭼﯿﺰﯼ ﭼﻨﯿﻦ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﺭﺍ ﺧﻮﺷﺤﺎﻝ ﮐﺮﺩﻩ ﻓﺮﻣﻮﺩ

ﯾﮏ ﺍﻓﺴﺮ ﻟﺮ ‏( 1 ‏) ﻧﯿﺮﻭ ﻫﺎﯼ ﻋﺮﺍﻗﯽ ﺭﺍ ﺩﺭﻫﻢ ﮐﻮﺑﯿﺪﻩ ﻭ ﺗﭙﻪ ﻫﺎﯼ

ﻣﻬﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﭘﺲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ . ﺁﻥ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﻟﺮﺳﺘﺎﻧﯽ ﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺍﺯ ﭘﯿﺮﻭﺯﯼ ﻭ

ﺍﻓﺘﺨﺎﺭﺍﺕ ﺍﯾﻦ ﺍﻓﺴﺮ ﺭﺷﯿﺪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻭ ﺗﻤﺠﯿﺪ ﻣﯿﮑﺮﺩﻧﺪ . ﺩﺭ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭ

ﻭ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﺳﭙﺎﻩ ﺍﯾﻼﻡ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﻧﯿﺮﻭﯼ ﺯﻣﯿﻨﯽ ﺍﺭﺗﺶ ﺩﺭ ﺧﺮﺩﺍﺩ ﻣﺎﻩ

ﺳﺎﻝ 59 ﻧﯿﺰ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ : ﻧﯿﺮﻭ ﻫﺎﯼ ﻋﺮﺍﻗﯽ ﺍﺯ ﻃﺮﯾﻖ ﻫﻮﺍ ﻭ ﺯﻣﯿﻦ

ﭘﺎﺳﮕﺎﻩ ﻫﺎﯼ ﻣﺮﺯﯼ ﻭ ﺷﻬﺮ ﻣﻬﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻣﺎﻣﻮﺭﯾﺖ

ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﮔﺮﺩ ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﺍﺯ ﺗﯿﭗ ﺩﺯﻓﻮﻝ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﺷﺪﻩ

ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﺍﻓﺴﺮ ﺑﺎ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﮔﺬﺷﺘﮕﯽ ﺑﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﺧﻮﺩ ﺗﺎ ﻧﺰﺩﯾﮑﯽ

ﭘﺎﺳﮕﺎﻩ ﻫﺎﯼ ﻋﺮﺍﻕ ﭘﯿﺸﺮﻭﯼ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﺧﻮﺩ ﺧﺪﻣﻪ ﺗﻔﮓ 106 ﺭﺍ

ﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺭﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﭘﺎﺳﮕﺎﻩ ﻫﺎﯼ ﻣﺮﺯﯼ ﺭﺍ ﺁﺯﺍﺩ ﻭ ﭘﺎﺳﮕﺎﻩ ﻫﺎﯼ ﻋﺮﺍﻗﯽ ﺭﺍ

ﻣﻨﻬﺪﻡ ﮐﺮﺩﻩ ﻟﺬﺍ ﺑﻪ ﭘﺎﺱ ﺍﯾﻦ ﺭﺷﺎﺩﺕ ﻭ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﮔﺬﺷﺘﮕﯽ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺩﺭﺟﻪ

ﺳﺮﻫﻨﮕﯽ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ .

ﺍﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺣﺪﻭﺩ 4 ﻣﺎﻩ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺣﻤﻠﻪ ﺳﺮﺍﺳﺮﯼ ﻋﺮﺍﻕ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﻣﯿﻬﻨﻤﺎﻥ

ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ . ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﮔﺬﺷﺘﮕﯽ ﻭ ﺭﺷﺎﺩﺗﺶ ﺩﺭ ﻋﻤﻠﯿﺎﺕ ﻓﺘﺢ ﺍﻟﻤﺒﯿﻦ

ﺯﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﻟﺸﮑﺮ 84 ﺧﺮﻡ ﺁﺑﺎﺩ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﺍﻭﺝ ﺭﺳﯿﺪ ﻭ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ

ﺍﻓﺴﺮﺍﻥ ﻭ ﺩﺭﺟﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﺳﺮﺑﺎﺯﺍﻥ ﻟﺸﮕﺮ 84 ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪﻩ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺧﺎﮎ

ﻣﯿﻬﻦ ﺭﺍ ﺁﺯﺍﺩ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺣﻤﻠﻪ ﺭﺍﺩﯾﻮ ﻋﺮﺍﻕ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﻧﺎﻡ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﯿﺒﺮﺩ

ﻭ ﻭﯼ ﺭﺍ ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻣﯿﻜﺮﺩ . ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎﻥ ﺍﺭﺗﺶ ﻭ ﺳﭙﺎﻩ ﺍﮐﺜﺮﺍ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﮔﺬﺷﺘﮕﯽ

ﻭ ﺭﺷﺎﺩﺗﻬﺎﯼ ﺍﯾﻦ ﺍﻓﺴﺮ ﺭﺷﯿﺪ ﯾﺎﺩ ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ . ﺑﺪﻟﯿﻞ ﺩﻭﺳﺘﻰ ﻧﺰﺩﯾﮏ ﻭﯼ ﻭ

ﺩﮐﺘﺮ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺍﻋﻈﻤﯽ ﺗﺎ ﺳﺎﻝ 56 ﺍﺯ ﺍﻓﺴﺮﺍﻥ ﻣﻈﻨﻮﻥ ﻭ ﺗﺤﺖ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ

ﻭﯾﮋﻩ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻭ ﺳﺎﻭﺍﮎ ﺑﻮﺩ . ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 91 ﯾﮑﯽ ﺍﺭ ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻫﺎﻯ

ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺿﻤﻦ ﭼﺎﭖ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻭ ﻋﮑﺲ ﻭﯼ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ : ﺷﯿﺮﻣﺮﺩ

ﺟﺒﻬﻪ ﻫﺎﯼ ﺟﻨﮓ ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﻫﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ

ﻋﺮﺍﻕ ﺑﻮﺩ .

ﺗﻨﻈﯿﻢ : ﻣﻈﻔﺮ ﺯﯾﺪﻋﻠﯽ ﺑﯿﺮﺍﻧﻮﻧﺪ

علی زرینجو زیدعلی بیرانوند

شادروان علی  زیدعلی بیرانوند از بزرگان سرشناس، مردمدار، شجاع،  باسخاوت، بزرگمنش و پاکدست طایفه زیدعلی بیرانوند و از تبعیدی های ایل بیرانوند در دوران رضاشاه به  خراسان و گلستان میباشد. علی زیدعلی زندگی بسیار پرفراز و نشیبی از بذل تولد تجربه کرده است. چنانچه در همان ایام کودکی در سال 1308 همراه طایفه زرینجو زیدعلی توسط نیروهای رضاشاه به شمال ایران ( در ابتدا به بجنورد و سپس به گنبد کاووس و کلاله) تبعید میشوند. شاه علی پدرش از ریش سفیدان طایفه زیدعلی بر اثر شکنجه ماموران دولتی در بین راه تبعید در شاهرودکشته میشود و‌در همان جا به خاک سپرده می شود. در سال 1320 از تبعید شمال کشور به لرستان بازگشت و در یکی از روستاهای نزدیک به خرم آباد ساکن شد.

 ایشان در مشکلات طایفه همواره حضور یافته، از جمله ای اینکه با توجه به رابطه صمیمی با بزرگان شهر خرم آباد تلاش زیادی برای پیروز شدن طایفه زیدعلی در جریان بازپسگیری ماژین در دادگاه های خرم آباد نمود.

علی زرینجو زیدعلی بیرانوند خواهرزاده جهانشاه زرینجو زیدعلی بیرانوند سردار بزرگ بیرانوند و برادر فرج اله زیدعلی ، شگرعلی، عالی و ولی میباشد. لازم به ذکر است مرحوم جهانشاه زرینجو زیدعلی بیرانوند دایی علی زیدعلی بیرانوند در سال ۱۳۱۰ در خرم آباد اعدام شد.

روحشان شاد و یادش گرامی

فاضل خان بیرانوند

فاضل خان بیرانوند از بزرگترین و مشهورترین  سرداران مردمی و دلاورمردان بر مبنای واقع بزرگ تاریخ لرستان میباشد. فاضل خان بیرانوند فرزند اسدخان فیلی بیرانوند مشهور که درجنگ نابرابر ایل بیرانوند با سپاه قاجار به ریاست امیرمفخم بختیاری در بهار 1295 کشته شد. مادر ایشان نازی خانم نام داشته و ترانه دایه دایه در وصف کشته شدن  فاضل خان بیرانوند سروده شد.   پس از آن برطبق تلگراف سالارالدوله شاهزاده قاجار به مجلس جنگ با سپاه قاجار به مدت دوماه توسط طایفه مال اسد بیرانوند که در راس آن کسانی مانند حاجعلی قجی زیدعلی بودند ادامه یافت. فاضل خان بیرانوند عموزاده شیخعلی خان بیرانوند و عموی علمردان خان بیرانوند و غلامعلی خان بیرانوند میباشد.

روحش شاد و یادش گرامی

متن: مظفر زیدعلی بیرانوند

محمدحسین زیدعلی بیرانوند

پهلوان محمدحسین زیدعلی بیرانوند (مسه) از بزرگان و دلاورمردان و پهلوانان کمنظیر لرستان و ایل بیرانون.

محمدحسین زیدعلی  فرزند دلیر و شجاع  رضاخان زیدعلی که  احدی را جرات رویارویی با وی نبود. محمدحسین زیدعلی تیراندازی چیره دست   و در  شجاعت و جنگاوری صداقت مردمداری شوخ طبعی معروف میباشد.

علی رحم چفافرین بارانی بیرانوند ( علیرحم جمشیدی )

علی رحم جمشیدی چغافرین بارانی بیرانوند از بزرگان و نامداران  طایفه بارانی بیرانوند 

عبدالعلی خان شاه دوست بیرانوند

عبدالعلی خان شاهدوست پورمنصور حیدری بیرانوند از سرداران و نامداران مشهور و کم نظیر لرستان و ایل بیرانوند و از فعالان جبهه ملی میباشد. عبدالعلی خان از همان کودکی همراه پدرش منصورخان به تهران تبعید شد و در خانه ای تحت محافظت زندگی میکردند. در سال 1320 عبدالعلی خان بیرانوند از تبعید بازگشته و پس از ورود به خاک لرستان دست به شورش زده  و در کوه های لرستان مشغول جنگ های چریکی با رژیم پهلوی شد. عبدالعلی خان شاهدوست نقش مهمی در ترقی لرستان داشت وی کسی بود که برای اولین بار و به صورت انبوه ماشین های کشاورزی و حفر چاه و.. را به لرستان وارد نمود.  عبدالعلی خان شاهدوست از یاران و نزدیکان دکتر هوشنگ اعظمی پزشک درآشنای مردم بود چنانچه دکتر هوشنگ مدتی را در در منزل عبدالعلی خان پورمنصور حیدری در اصفهان مخفی شد. پس از آن عبدالعلی خان شاهدوست پورمنصور بیرانوند کار در کارخانه تاج اصفهان را رها و به ملک دریسیه اهواز مهاجرت نمود. در سال 58 خوزستان را ترک و به لرستان بازگشت و به سمت مشاور استاندار لرستان منسوب شد. سرانجام عبدالعلی خان پورمنصور بیرانوند فرزند دلیر لرستان در 29 اسفند سال 1359 کشته شد.

روحش شاد و یادش تا ابد جاوید

متن: مظفر زیدعلی بیرانوند

رضاخان زیدعلی بیرانوند

رضاخان زیدعلی بیرانوند

رضاخان زیدعلی بیرانوند از سرداران  و بزرگان  لرستانی و ایل بیرانوند. ایشان فرزند بگ رضا (از مبارزان با نیروهای رضاشاه) از تیره "محمدزیدعلی" بود. رضاخان از محبوبترین و سخنورترین  کدخدایان محسوب میشد و در شجاعت، صداقت، جنگاوری، بزرگ منشی،  صلح دوستی و  نجابت براستی کمنظیر بود.   ایشان درصلح و سازش ببین مردم ایل پیش قدم بود و در تمام مشکلات و مصائب  ایل حاضر میشد و در رفع آن بسیار کوشش میکرد.
در دهه 30 چون طوایف قدرتمند پشتکوه  با برخی از تیرهای زیدعلی درگیر شدند در نتیجه مرحوم رضاخان که از بزرگترین جنگجویان و کدخدایان محسوب شده و چندتن دیگر از نزدیکانش و ده ها نفر دیگر از طایفه زیدعلی "به سرکردگی رضاخان" به جنگ طوایف پشتکوه رفته و آنها را شکست دادند. سرانجام رضاخان بیرانوند بزرگمرد روزهای سختی در سال 1383 بر اثر بیماری سرطان درگذشت.
*روحش شاد و یادش همواره گرامی*
متن: مظفر 

عریز الله خان شاهدوست بیرانوند فرزند منصور خان صیدعبدالحسین خان بیرانوند فرزند محمدرحیم خان علیرضا خان اعظمی محمدتقی خان اسدی

جمعی از سرکردگان نامی لرستان و ایل بیرانوند

افراد شناخته شده از چپ:

1-صیدعبدالحسین خان بیرانوند فرزند محمدرحیم خان معروف به صید مه رحیم خو از باسوادان و خوش خطان آن روزگار لرستان که در شهریور سال 1304 به همراه غلامعلی خان بیرانوند و 9 تن دیگر از سرداران بیرانوند اعدام شدند.

2-محمد تقی خان اسدی بیرانوند

3-علیرضا خان اعظمی بیرانوند فرزند رشید علیمردان خان اعظمی بیرانوند (بزرگترین فرمانروای خودمختار تاریخ غرب ایران) و برادر بزرگتر مرتضی خان اعظمی که پس از چندین سال جنگ با نیروهای رضاشاه سرانجام در سال 1314 به همراه نصرالله خان بیرانوند فرزند فاضل خان و یدالله خان بیرانوند فرزند غلامعلی خان در تهران اعدام شده و در مکان نامعلوم به خاک سپرده شدند.

4-عزیزالله خان شاه دوست بیرانوند فرزند منصور خان بیرانوند معروف به عیزاله خو یه چش و عیزاله منصور از بزرگترین سرکردگان لرستانی و جنگجویان با رژیم رضاشاه که در جنگ های رنجری و چریکی با حکومت رضاشاه معروف بوده  که سرانجام توسط نیروهای رضاشاه با زهر مسموم شده و فوت میشود.

سبزخدا ‌رشیدی (زیدعلی بیرانوند)

مرحوم سبزخدا رشیدی  (زیدعلی بیرانوند) فرزند مرحوم شیرمراد رشیدی  یکی از بزرگان  سرشناس،  مردمدار، شجاع و سخنور طایفه زیدعلی بیرانوند که همواره در حل مشکلات طایفه و مردم  لرستان پیش قدم بود. روحش شاد و یادش گرامی

غلامعلی خان بیرانوند ملقب به امیرهمایون غلام علی خان بیرانوند غله بیرانوند

 ﻏﻼﻡ ﻋﻠﻰ ﺧﺎﻥ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ" ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ
ﻏﻠﻪ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﺍﻣﻴﺮﻫﻤﺎﻳﻮﻥ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ
ﺳﺮﻛﺮﺩﮔﺎﻥ ﻭ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎﻥ ﻣﺮﺩﻣﻲ ﻟﺮﺳﺘﺎﻧﻰ
ﻭ ﺍﻳﻞ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ. ﺑﻌﺪﺍﺯ ﺗﺮﻭﺭ
"ﻋﻠﻴﻤﺮﺩﺍﻥ ﺧﺎﻥ  ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ 
ﺩﺭ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ 1301 ﻭ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮﻯ ﻭ ﺍﻋﺪﺍﻡ
ﺳﺮﺍﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﻋﺸﺎﻳﺮ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ "ﺷﻴﺨﻌﻠﻰ
ﺧﺎﻥ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ" ﺳﺎﻝ 1302 ﻓﺮﺩﻯ ﺑﺴﻴﺎﺭ
ﺟﻨﮕﺠﻮ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻏﻼﻡ ﻋﻠﻰ ﺧﺎﻥ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ با کمک جهانشاه خان زیدعلی بیرانوند و دوستعلی خان زیدعلی ﻭ
ﺍﻳﻞ ﺭﺷﻴﺪ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﺩﻭﻟﺘﻰ
ﻭ ﭘﺎﻳﮕﺎﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻫﺮﻭ،
ﭼﻐﻠﻮﻧﺪﻯ ﻭ ﺍﻟﺸﺘﺮ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ
ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﻣﺪﺑﻪ، ﺗﻨﮕﻪ ﺯﺍﻫﺪ ﺷﻴﺮ،
ﻛﻤﺮﺳﻴﺎﻩ، ﺭﻳﻤﻠﻪ، ﺳﻔﻴﺪﻛﻮﻩ ﻭ... ﺧﺮﻡ ﺁﺑﺎﺩ
ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺪﺕ 9 ﻣﺎﻩ ﺩﺭ ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﺧﻮﺩ
ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ﻭ ﺿﺮﺑﺎﺕ ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ ﺑﺮ ﺍﺭﺗﺶ
ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﻭﺍﺭﺩ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ. ﺳﺮﺗﻴﺐ
ﺷﺎﻩ ﺑﺨﺘﻰ ﻭ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻛﻤﻰ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ
ﻛﻪ ﺩﺭ ﻗﻠﻌﻪ ﻓﻠﻚ ﺍﻻﻓﻼﻙ ﺧﺮﻡ ﺁﺑﺎﺩ ﮔﻴﺮ
ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﺪﻩ ﺍﻯ ﺧﺎﺋﻦ ﻓﺮﺍﺭ
ﻛﺮﺩﻧﺪ. ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺧﺮﻡ ﺁﺑﺎﺩ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ
ﻗﻮﺍﻯ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﺗﺴﺨﻴﺮ ﺷﺪ. ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺭ
ﺳﺎﻝ 1304 ﻏﻼﻣﻌﻠﻰ ﺧﺎﻥ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﻭ 10
ﻧﻔﺮ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺳﺮﻛﺮﺩﮔﺎﻥ ﺍﻳﻞ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ
ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻋﺪﻩ ﺍﻯ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮ ﻭ ﺍﻋﺪﺍﻡ
ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ.
ﺍﺳﺎﻣﻰ ﺍﻋﺪﺍﻡ ﺷﺪﮔﺎﻥ ﺷﻬﺮﻳﻮﺭ 1304
ﺑﺮﻭﺟﺮﺩ:
1-ﻏﻼﻣﻌﻠﻰ ﺧﺎﻥ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ ﻏﻠﻪ
ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﻗﻮﺍﻯ ﻣﺮﺩﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﺕ 9 ﻣﺎﻩ
ﺧﺮﻡ ﺁﺑﺎﺩ ﺭﺍ ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﻛﺮﺩﻧﺪ
2-ﺻﻴﺪ ﻋﺒﺪﺍﻟﺤﺴﻴﻦ ﺧﺎﻥ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﭘﺴﺮ
ﻣﺤﻤﺪ ﺭﺣﻴﻢ ﺧﺎﻥ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ
ﺻﻴﺪﻣﺤﻤﺪﺭﺣﻴﻢ ﺧﺎﻥ
3-ﻟﻄﻴﻒ ﺧﺎﻥ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﭘﺴﺮ ﺷﻴﺨﻌﻠﻰ ﺧﺎﻥ
ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ
4-ﺷﻴﺮﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﻥ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﺑﺮﺍﺩﺭﺯﺍﺩﻩ
ﻋﻠﻴﻤﺮﺩﺍﻥ ﺧﺎﻥ ﺍﻋﻈﻤﻰ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﻛﺒﻴﺮ
5-ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻰ ﺧﺎﻥ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻋﻠﻴﻤﺮﺩﺍﻥ
ﺧﺎﻥ ﺍﻋﻈﻤﻰ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﻛﺒﻴﺮ
6-ﺻﻴﺪﻣﻬﺪﻯ ﺧﺎﻥ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺣﺴﻴﻦ
ﺧﺎﻥ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ
7-ﻋﻠﻪ ﺳﺒﺰﻋﻠﻰ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ
8-ﺍﺑﺪﺍﻝ ﺳﺒﺰﻋﻠﻰ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ
9-ﮔﻠﻪ ﺳﺒﺰﻋﻠﻰ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ
10-ﻣﻠﻪ ﺳﺒﺰﻋﻠﻰ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ
11-ﻭﻟﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﺧﺎﻥ ﺳﭙﻬﻮﻧﺪ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ
12-ﻣﻴﺮﺯﺍ ﺭﺣﻴﻢ ﺧﺎﻥ ﻣﻌﻴﻦ ﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ
13-ﺷﻴﺮﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﻥ ﺳﮕﻮﻧﺪ

ﻣﺘﻦ: ﻣﻈﻔﺮ ﺯﻳﺪﻋﻠﻰ ﺑﻴﺮﺍﻧﻮﻧﺪ

جنگ جهانی اول و تجاوز شوروی و روس ها به ایران و شکست در برابر قوای بیرانوند و بیرون راندن آنها از کشور برگی از ناگفته های تاریخ

طی جنگ جهانی اول نیروهای شوروی به خاک ایران تجاوز کردند و از قتل مردان و تجاوز به زنان دریغ نکردند. نیروهای شوروی در غرب تا بروجرد پیشروی کردند و به علت ظلم هایی که در بروجرد کردند آیت اله بروجردی طی نامه ای از علیمردان خان بیرانوند و قوای بیرانوند تقاضای کمک کردند. در آن زمان علیمردان خان بیرانوند فرمانروای بزرگ لرستان لرستان ایلام کرمانشاه و بخش های شمالی خوزستان را از حکومت مرکزی جدا کرده بود و این مناطق تحت فرامانروایی وی بودند و ایل بیرانوند بسیار قدرتمند بودند. علیمردان خان بیرانوند و دیگر سرکرده های ایل بیرانوند مانند شیخعلی خان غلامعلی خان دوستعلی خان و... قوایشان را جمع و آماده جنگ با نیروهای شوروی شدند. قوای بیرانوند به فرماندهی علیمردان خان بیرانوند توانستند نیروهای شوروی را شکست دهند و آنان را تا مرز ایران بیرون راندند. در راه بازگشت به دستور علیمردان خان پرچم بیرانوند را در قم قرار داده و آنجا را مرز لرستان اعلام کردند. تا زمانی که علیمردان خان بیرانوند زنده بود هیچ نیرویی نتوانست وارد خاک لرستان آن زمان شود. از آنجا که رضا شاه چندین بار از قوای بیرانوند شکست میخورد و اینکه فهمید نمی تواند با توسل به قرآن و بهانه صلح او را فریب دهد برآن میشود که چند نفر شیرازی را برای کارکردن و نوکری کردن به صورت انسان های فقیر نزد علیمردان خان بیرانوند بفرستد. علیمردان خان بیرانوند نیز آنها را به عنوان نوکر خانه اش می پزیرد. سرانجام در یک شب در خواب او را به قتل میرسانند و میگریزند.سه نفر از قاتلین علیمردان خان بیرانوند توسط افراد مهرعلی خان دستگیر و اعدام میشوند. علیمردان خان فرمانده بزرگ لرستان و مردی بزرگ حتی پس از گذشت حدود 90 سال از مرگش از ذهن این آب و خاک فراموش نخواهد شد. او مردی بود که با مردمش بسیار مهربان بود.او پدربزرگ دکتر هوشنگ اعظمی لرستانی و پدر مرتضی خان اعظمی لرستانی بود.